Zegar Dollonda. Instrukcja obsługi. Zegary inklinacyjne - krótka charakterystyka
Do tej grupy zegarów słonecznych możemy zaliczyć wszystkie zegarki, które projektowane są dla określonej szerokości geograficznej, jednak wykonane w sposób, który umożliwia ich zastosowanie na wielu innych szerokościach. Wszysko dzięki mozliwości odchylenia tarczy zegara wraz z gnomonem (odchylamy zawsze południową część tarczy) o określony kąt zwany inklinacją. W ten sposób dostosowujemy zegarek do innej szerokości geograficznej.

Technika ta jest często stosowana i dzięki niej poprawnie może wskazywać czas zegarek, który był projektowany dla zupełnie innego miejsca. W osiemnastym wieku, który był okresem rozkwitu przemysłu związanego z produkcją podróżnych zegarków słonecznych, niektórzy wytwórcy zastosowali tę technikę także do zegarków podróżnych i tak powstał nasz zegarek.

Z reguły zegarki takie konstruowane były dla większych szerokości geograficznych (zwykle dla 60 stopni) i następnie dzięki swojej konstrukcji wykorzystane na wszystkich szerokościach pomiędzy równikiem a ich szerokością bazową.

Zegarki tego typu wytwarzane były głównie w Angli i Francji. Nie znaczy to jednak, że nie spotyka się egzemplarzy wyprodukowanych w innych krajach. W porównaniu jednak z produkcją wspomnianych krajów są one bardzo nieliczne. Co ciekawe, zegarki tego typu pochodzące z Angli są z reguły wykonane z mosiądzu. Francuskie z kolei egzemplarze prawie zawsze wykonywano ze srebra. Także zdobnictwo francuskie było o wiele bardziej fantazyjne od angielskiego.

Na krawędzi tego typu zegarków, podobnie jak w przypadku większości zegarków podróżnych, zamieszczano bardzo często listę miast z ich szerokościami geograficznymi.

Nasz zegarek Dollonda

Sprzedawana przez nas replika zegara Dollonda bazuje na XVIII w. zegarze słonecznym tego typu wykonanym przez znanego wówczas twórcę przyrządów naukowych - Petera Dollonda. Oryginał zobaczyć można w Muzeum Nauki w Londynie.

Budowa zegarka.
Nasz zegar słoneczny ma budowę dokładnie taką jak inne zegarki tego typu. Przede wszystkim posiada tarczę ze skalą godzinową oraz charakterystyczny dla zegarów horyzontalnych (poziomych) gnomon. Gnomon i tarcza domyslnie zaprojektowane są dla szerokości geograficznej 60 stopni. Co najważniejsze jednak, tarcza jest ruchoma i można ją odchylać od pozycji poziomej. Ustawieniu okreslonej szerokości geograficznej pomaga skala, będąca także nieodlącznym elementem tego typu zegarków.

Zegarek wyposażony jest w kompas, ułatwiający jego właściwą orientację. Pamiętac bowiem należy, że gnomon powinien leżeć w płaszczyźnie południka lokalnego i wskazywać północ (konkretnie północny biegun niebieski, czyli punkt na niebie w okolicach Gwiazdy Polarnej). Dodatkowo wyposażono zegar w trzy nóżki o regulowanej wysokości, które pomogą w jego poziomym ustawieniu.

Sposób użycia.
Przede wszystkim, na samym początku, wyjmij zegarek z drewnianego pudełka, w którym został dostarczony i postaw na poziomej powierzchni. Oczywiście jeżeli chcesz odczytac godzinę powinieneś ustawić przyrząd na słońcu.Przyrząd znajduje się w pozycji złożonej

Na potrzeby transportu zablokowana jest także igła kompasu i nie porusza się swobodnie. Odblokuj ją poprzez przesunięcie blokady.

Rozłóż zegarek podnosząc i ustawiając w pozycji pionowej skalę szerokości geograficznej oraz gnomon.

Korzystając z umieszczonego w zegarku kompasu zorientuj przyrząd tak, aby igła kompasu oznaczona literą N pokryła się z oznaczeniem na kompasie oznaczającym północ. Innymi słowy, aby wskazywała godzinę XII na tarczy zegarka.

Podnieś teraz tarczę zegarka wraz z gnomonem, na wysokość odpowiadającą szerokości geograficznej miejsca pomiaru. Łódź, leżąca mniej więcej w centrum Polski ma szerokość geograficzną równą ok. 51 stopni. Na rysunku poniżej widać skakę i tarczę zegara ustawioną dla szerokości ok. 46 stopni.

Oświetlony gnomon rzuci cień na skalę zegarką, z której mozesz odczytać godzinę. Zegarek, jak większość tego typu przyrządów, pokazuje lokalny czas słoneczny.

Zegarek wykonany jest z mosiądzu i jak każdy mosiężny przyrząd, który może zmatowieć, pokryć sie patyną etc. wymaga on troski. Przede wszystkim należy go regularnie wycierać miekką i suchą szmatką,usuwając plamy tłuszczu pozostawione przez nasze palce. Można także polerować przy pomocy delikatnych środków do czyszczenia mosiądzu.

Drewniane pudełko jest ładnie wypolerowane, ale niezabezpieczone lakierem. Dlatego także należy je regularnie czycić.


źródło: www.antiquus.pl